Horn herdenking

Inleidende toespraak tijdens de onthullingsceremonie van de herdenkingsplaquettes Buggenum, Haelen, Horn en Nunhem op 8 oktober 2004 te Horn door Piet Knops

Beste mensen,

Het herdenken van gebeurtenissen uit de 2e Wereld Oorlog roept altijd gemengde gevoelens op in de publieke opinie. Vooral als jongeren worden uitgenodigd om hieraandeel te nemen. Organisaties die zich met het "herdenken" bezighouden komen hiermee dan ook vaak voor een dilemma te staan. Dit dilemma zal in de komende jaren als maar groter worden, doordat steeds meer ouderen uit ons midden verdwijnen. Immers, het is inmiddels bijna 60 jaar geleden dat de 2e Wereld Oorlog ten einde kwam. Uiteindelijk zullen de jongeren van nu, bepalen of het herdenken van de 2e Wereld Oorlog zal blijven voortduren. Wellicht zal "herdenken" altijd blijven voortbestaan, maar zal het aantal keren dat wordt "herdacht" in frequentie gaan afnemen.

Tegenstanders van "herdenken" wijzen op het gevaar van het creëren van een vijandsbeeld jegens de Duitsers, bij de jongeren die de 2e Wereld Oorlog zelf niet hebben meegemaakt. Volgens deze mensen zijn vooral de kinderen nog niet in staat om het onderscheid te kunnen maken tussen de generatie Duitsers uit de jaren 40 - die het Nazi-regime aanhingen - en de huidige generatie Duitsers die in feite geen enkel aandeel hebben gehad in het handelen van het toenmalige Nazi-regime. Deze huidige generatie kan en mag hierop dus ook niet worden aangesproken. Bovendien stellen deze ouders dat er in het heden, al genoeg ellende op de televisie te zien is en dat het niet goed is om hun kinderen dan ook nog eens te confronteren met de ellende uit het verleden. In dit geval, de gebeurtenissen die in de 2e WO hebben plaatsgevonden.


De herdenkingsplaquettes van Buggenum, Haelen, Horn en Nunhem werden achtereenvolgens onthuld door het loshalen van de oranje strik en het openvouwen van de Nederlands vlag waarin de plaquettes waren gewikkeld. Hierbij moet de oranje strik worden gezien als het symbool van de “Oranjes” zijnde ons Nederlands Koningshuis. De Nederlandse vlag bij deze onthulling moet worden gezien als het symbool van de Nationale Trots, in die zin dat het Nazi-regime uiteindelijk in 1945 werd overwonnen. Ook al hadden wij hiervoor de onmisbare steun nodig van de geallieerden. Op de foto staan Pierre Zusterzeel (ex-dwangarbeider uit Horn) en Franklin Hermsen (basisschool de Mussenberg uit Horn) klaar om de herdenkingsplaquette van Horn naar de bloemenkrans te gaan brengen, nadat deze plaquette officieel was onthuld. Aan de linkerzijde van de tafel, werd door Piet Knops (inleider en presentator van de herdenkingsbijeenkomst) de microfoon voorgehouden aan Franklin Hermsen om zodoende de tekst op de herdenkingsplaquette hardop te kunnen voorlezen aan het aanwezige publiek.

Voorstanders van "herdenken" zijn meestal te vinden in de generatie mensen die de verschrikkelijke ervaringen van de 2e Wereld Oorlog zelf aan den lijve hebben ondervonden. Dit is dus ook het geval met de mensen die - vandaag precies 60 jaar geleden - werden geconfronteerd met de zogenaamde Grote Kerkrazzia waarbij duizenden jongens en mannen werden opgepakt, en vervolgens onder dwang door de Nazi's werden afgevoerd naar Duitsland om daar als slaaf te moeten gaan werken.

In Buggenum, Haelen, Horn en Nunhem werden in totaal 202 mannen en jongens gedeporteerd. Hiervan zijn er 10 niet meer teruggekeerd. Van deze 10 zijn er zelfs tot op de dag van vandaag 2 vermist.

Het dilemma van al dan niet "herdenken" is en blijft uiteraard ook voor de mensen die betrokken zijn bij de Stichting Deportatie, een aspect waarover regelmatig wordt gediscussieerd. Echter, de Stichting Deportatie moet in principe worden gezien als een belangenbehartiger voor de ex-dwangarbeiders. De oprichting van deze Stichting heeft in juli 1995 plaatsgevonden o.a. met het doel, het uitgeven van een wetenschappelijk werk in de vorm van het boek "Sporen die bleven" dat geschreven werd door Dr. A.P.M. Cammaert. Dit boek werd uitgegeven in het jaar 1996 en is toen door vele ex-dwangarbeiders dan ook aangeschaft. Dit werk heeft het mede mogelijk gemaakt om te komen tot leedverwerking, erkenning, genoegdoening en verzoening voor de ex-gedeporteerden. Ook heeft de Stichting Deportatie Oktober 1944 Noord- en Midden-Limburg in het afgelopen decennium, bij de ex-gedepor-teerden, een duidelijke behoefte gevoeld om de Grote Kerkrazzia van 1944 alsnog grootschalig te gaan herdenken bij gelegenheid van het feit dat het vandaag in de meeste plaatsen van Noord- en Midden-Limburg, precies 60 jaar geleden is dat er door de Nazi's, razzia's werden gehouden in de streek tussen Maas en Peel. De herdenkingsbijeenkomst die wij hier in Horn op dit moment aan het houden zijn voor de 4 kerkdorpen Buggenum, Haelen, Horn en Nunhem, is dus op initiatief van deze Stichting tot stand gekomen en past dan ook binnen de doelstellingen van deze Stichting.


Op deze foto staan de nog in leven zijnde ex-dwangarbeiders uit Haelen, Horn en Nunhem die hebben deelgenomen aan de centrale herdenkingsbijeenkomst te Horn op 8 oktober 2004.

Op de bovenste rij, van links naar rechts, staan achtereenvolgens:
Piet Vullers, Nunhem (onthuller van de plaquette van Nunhem maar geen ex-dwangarbeider), Sjra Veugelaers (ex-dwangarbeider uit Horn), Piet Scheres (ex-dwangarbeider uit Nunhem), Pierre Poels (ex-dwangarbeider uit Haelen en onthuller van de plaquette van Haelen), Jan Poels (ex-dwangarbeider uit Haelen).
Op de onderste rij, van links naar rechts, staan achtereenvolgens:
Bér Meevissen (ex-dwangarbeider uit Horn), Pierre Zusterzeel (ex-dwangarbeider uit Horn en onthuller van de plaquette van Horn), Sjang Nijskens (ex-dwangarbeider uit Horn, met een leeftijd van 94 jaar, de oudste van de groep), René van Baal (ex-dwangarbeider uit Horn), Pie Schrijnwerkers (ex-dwangarbeider uit Horn) en Wim Graef (ex-dwangarbeider uit Horn).

De mensen die betrokken zijn bij de activiteiten van de Stichting zijn het erover eens dat de herdenking van de Grote Kerkrazzia reeds veel eerder had moeten plaatsvinden. Bijvoorbeeld bij het verstrijken van 25, 40 of 50 jaar omdat dan meer direct betrokkenen in staat zouden zijn gesteld om deze verschrikkelijke gebeurtenis te kunnen herdenken. Ook was het dan mogelijk geweest om erover te kunnen praten met lotgenoten en familieleden. Deze gemiste kans zou dan ook mede de reden kunnen zijn geweest van het feit dat de vaders en de zonen van die tijd, hun ervaringen noodgedwongen hebben verstopt en dat dit dan ook de reden is waarom ik en mijn generatiegenoten, bij het opgroeien gedurende de naoorlogse jaren, weinig of niets hebben gehoord over deze ervaringen en de traumatische herinneringen die deze gebeurtenis heeft veroorzaakt bij een groot aantal families in Noord- en Midden-Limburg. Wie voor dit verzuimde "herdenken", de schuld moet krijgen, laten wij dan ook maar buiten beschouwing, omdat niemand hiervoor rechtstreeks verantwoordelijk kan worden gesteld.

Onder het motto "beter laat dan nooit" en het feit dat er momenteel toch nog altijd ongeveer 20 ex-dwangarbeiders uit Haelen, Horn en Nunhem in leven zijn, heeft de Stichting Deportatie Oktober 1944 Noord- en Midden-Limburg mij gevraagd, om ook in de gemeente Haelen, een herdenkingsprogramma te organiseren voor deze nog in leven zijnde ex-dwangarbeiders, hun families en overige geïnteresseerden.

In beginsel is het de bedoeling geweest om in al de 51 kerkdorpen, die meedoen in het herdenkingsproject van de Stichting Deportatie, monumenten te gaan oprichten in de vorm van het plaatsen van kunstwerken.

Helaas, bleek dit al snel geen haalbare kaart te zijn omdat de kosten ten bedrage van ongeveer 1.600,= per monument te hoog bleken te zijn om hiervoor voldoende middelen via sponsoring en giften bij elkaar te kunnen krijgen. Vandaar dat er gekozen is voor de aanschaf van herdenkingsplaquettes die in de meeste dorpen, zullen worden aangebracht op de voorgevels van de kerk. Alleen in de plaatsen Nederweert-Eind en Panningen zullen wél de oorspronkelijke monumenten in de vorm van een kunstwerk worden geplaatst.

De financiering van de herdenkingsplaquettes, de 2 monumenten, het scholenproject met de ontwikkeling van de website en alle overige kosten van de herdenkingsbijeenkomsten zijn gefinancierd met behulp van giften en andere bijdragen door bedrijven en instellingen. Bovendien zijn er ook diverse particulieren bereid geweest om een gift te doen als bijdrage in de kosten van de plaquettes en de herdenkingsbijeenkomsten.

Ter afsluiting van mijn inleiding, wil ik nog een oproep doen aan de jongeren onder ons, door te benadrukken dat het absoluut niet de bedoeling is om met deze herdenkingsbijeenkomst gevoelens van haat te kweken jegens de Duitsers. De herdenkingsbijeenkomsten zijn namelijk bedoeld om de mensen die de oorlogstijd van toen hebben meegemaakt, een kans te geven om blijvend aandacht te vragen voor deze verschrikkelijke gebeurtenis die zij noodgedwongen hebben moeten meemaken. Vele van deze mensen blijken hieraan nou eenmaal behoefte te hebben. De mensen van die tijd, willen hiermee aan de huidige generaties de boodschap meegeven, dat het geen vanzelfsprekendheid is om elke dag zomaar vrij over straat te kunnen lopen. Immers, zij weten beter, en verdienen daarom ook respect en aandacht voor het feit dat zij mede hebben gezorgd voor de vrijheid, waarvan u en ik op dit moment nog steeds dagelijks kunnen genieten. Tevens zou men kunnen stellen;

"Wie de geschiedenis niet kent, is ook niet in staat om de toekomst te kunnen begrijpen".

Ik dank u voor uw aandacht en stel voor om te beginnen met de onthullingsceremonie.

Hieronder staat een serie impressiefoto’s van de centrale onthullingsceremonie te Horn op 8 oktober 2004 waarbij ook de herdenkingsplaquette van Buggenum werd onthuld door mevrouw Truus Verkoelen-van der Linden (dochter van ex-dwangarbeider Bart van der Linden uit Buggenum) en Michel Vossen (basisschool Antonius te Buggenum). Op de achtergrond werd er assistentie verleend door het Oranje Comité bestaande uit Ger Smeets en Paul Lemmen uit Horn. Tevens is te zien, hoe in de weken na de onthulling, de plaquettes werden aangebracht op de gevels van de kerken in achtereenvolgens (van boven naar onder, en van links naar rechts) Horn, Haelen, Nunhem en Buggenum.

René van Baal houdt een toespraak tijdens de herdenking in Horn.

Wim Graef draagt een gedicht voor dat geschreven is door een Duitser uit een gezin waar hij verbleef tijdens de deportatieperiode in 1944-1945.

Comments are closed.