De lezing ‘Koorts en Honger’ ofwel de geneeskunde in vroeger tijd op het platteland die woensdagavond 27 maart 2024 tijdens de Voorjaarsvergadering van de Heemkundevereniging Helden werd gehouden door Hans van den Broek is bijzonder geslaagd, aldus de vereniging.
Hans van den Broek vertelde over de ziektes en kwalen waar onze voorouders last van hadden en aan overleden. Hij probeerde het plaatje voor de ogen van de aanwezigen op te bouwen van de geneeskunde zoals zij die hebben meegemaakt. Zijn belangrijkste bevinding is dat het merendeel van de ziektes en sterfte in vroeger tijd te wijten was aan infectieziektes en slechte of onvoldoende voeding. Hij noemde een hele rits besmettelijke ziektes die we nu in Nederland niet meer kennen. Wat dacht je van de lazarij, vierdedaagse ziekte, rode loop en de clapoiren of Venusziekte na damesbezoek? En wat te denken van de gevolgen van slecht voedsel zoals krop, antoniusvuur, scheurbuik en Engelse ziekte? Hans ging in op de vele soorten behandelmethodes die gangbaar waren. We noemen het aderlaten, bloedzuigers aanzetten en gebruik van magie en de hang naar getallen. Verder lichtte hij de praktijken van de chirurgijn, medicine dokter en vroedvrouw toe met voorbeelden over piskijkerij en schedellichting. Daarnaast vertelde hij over de wonderen die tijdens bedevaarten werden waargenomen en uitgebreid beschreven zijn.
Om een goed inzicht te krijgen in de ongelooflijke hoeveelheid materiaal had hij de thema’s in een 30 tal onderwerpen verdeeld. Over de meest pakkende onderwerpen hiervan vertelde hij.
Geleidelijk heeft hij in de overvloed aan medisch getinte handelingen de gangbare patronen herkend. Tijdens de lezing ging Hans in op de boeiende aanpak van ziektes met occulte sympatische methodes, signatuur- ofwel overeenkomende kenmerkenleer, religieuze handelingen, het in evenwicht brengen van lichaamssappen en gebruik van magische getallen. Verder besprak hij wetenswaardigheden over de dorpse chirurgijn-barbier, de positie van de universitaire medicine doctor.
Hans van den Broek heeft tot zijn twintigste in Gennep gewoond en was van 1980-2015 als arts-radioloog werkzaam in het Elkerliek ziekenhuis in Helmond. Hij geeft al ruim 25 jaar lezingen over de geschiedenis van de geneeskunde. In 2010 heeft hij een tiental artikelen hierover gepubliceerd in medisch specialistische, heemkundige of genealogische tijdschriften. Van den Broek probeert een beeld te schetsen van de geneeskunde zoals onze voorouders dit hebben meegemaakt. Zijn bevindingen heeft hij in 2010 vastgelegd in een inmiddels uitverkocht boek, getiteld ‘Koorts en Honger’.